เจงกิส ข่าน (
อังกฤษ: Genghis Khan,
/ˈdʒɛŋɡɪs ˈkɑːn/ หรือ
/ˈɡɛŋɡɪs ˈkɑːn/;
[2][3] มองโกเลีย: Чингис Хаан, Chinggis Khaan, Činggis Qaɣan; ประมาณ ค.ศ. 1155/ค.ศ. 1162 – 18 สิงหาคม ค.ศ. 1227) จักรพรรดินักรบชาว
มองโกลผู้พิชิต ทรงก่อตั้ง
จักรวรรดิมองโกล มีพระนามเดิมว่า
เทมูจิง (
มองโกเลีย: Тэмүжин) ตามสถานที่พระราชสมภพริมฝั่ง
แม่น้ำโอนอน ทรงเป็นผู้นำครอบครัวแทนพระบิดาเมื่ออายุเพียง 13 ปี และต้องดิ้นรนต่อสู้ขับเคี่ยวกับชนเผ่าต่าง ๆ ที่เป็นอริอยู่หลายปี ทรงปราบเผ่า
ไนแมน ทางด้านตะวันตก พิชิตชนชาติ
ตันกุต (เซี่ยตะวันตก) และยอมรับการจำนนของชาว
อุยกูร์ในปี พ.ศ. 1749 เทมูจิงได้ทรงเปลี่ยนพระนามมาเป็น "เจงกิส ข่าน" และจากปี พ.ศ. 1754 ด้วยการรบพุ่งหลายครั้ง เจงกิส ข่าน ทรงสามารถยึดครองจีนตอนเหนือ
จักรวรรดิคารา-คิไต (Qara Khitai Empire) (เหลียวตะวันตก)
จักรวรรดิคาเรสม์ และดินแดนอื่น ๆ อีกหลายแห่ง นับถึงเวลาเมื่อเจงกิส ข่าน สวรรคต จักรวรรดิมองโกลได้แผ่ขยายตั้งแต่
ทะเลดำไปจด
มหาสมุทรแปซิฟิก โดยทั้งหมดเริ่มที่จีนตอนเหนือ หลังจากยึดจงตู (ปัจจุบันคือกรุงปักกิ่ง) ได้แล้ว เจงกิส ข่าน ได้ส่งทูตไปยัง
เปอร์เซีย แต่ทาง
สุลต่านตัดหัวคนที่พระองค์ทรงส่งไป เจงกิส ข่าน จึงมีพระราชบัญชาสั่งระดมพลไปบุกเปอร์เซีย เมืองทุกเมืองที่ต่อต้านจะถูกปล้นชิงและทำลาย หลังการยึด เจงกิส ข่าน ได้มีพระราชบัญชาสั่งทหาร 10,000 คนบุกไปทางเหนือ โดยไม่ได้ถูกหยุดเลยจนถึงสุดขอบทะเลยังใกล้เคียงตะวันออกกลางเจงกิส ข่าน มีพระชนม์ชีพอยู่ตรงช่วงประมาณ 1 ศตวรรษ ก่อน
พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ขึ้นครองราชย์และสถาปนา
กรุงสุโขทัย พระองค์ได้รับการยกย่องโดยทั่วไปว่าทรงเป็นนักการทหารที่เก่งที่สุดคนหนึ่งในประวัติศาสตร์ของโลก นอกจากความสำเร็จในทางการทหารแล้ว เจงกิส ข่าน ยังทรงสร้างระบบอักษรขึ้นใช้ใน
จักรวรรดิมองโกล โดยดัดแปลงมาจาก
อักษรอุยกูร์ พระองค์รวบรวมชนเผ่าเร่ร่อนต่าง ๆ ของมองโกลเข้าเป็นชาติเดียวกัน และปกครองโดยถือหลักเปิดกว้างต่อความเชื่อทางศาสนา นอกจากนี้พระองค์ยังมีบทบาทสำคัญในการสร้างความมั่นคงใน
เส้นทางสายไหม ทำให้โลกมุสลิม เอเชียตะวันออก และยุโรป สามารถค้าขายและติดต่อสื่อสารถึงกันได้ภายหลังเจงกิส ข่าน สวรรคต โอเกเดย์ ข่าน พระราชโอรสของเจงกิส ข่าน ได้นำทัพกลับไปที่ใกล้ตะวันออกกลาง แต่ในขณะที่จะเข้า
เวียนนา โอเกเดย์ ข่าน ได้สวรรคตก่อน ทำให้การปะทะกันไม่อาจเกิดขึ้น